درطول عمر ما، مقاطع زمانی هستند که می توانند اثر شگرفی بر تربیت و تعالی روح ما داشته باشند، البتّه به شرطی که بتوان با شناخت درست آنها حداکثر بهره را از ظرفیت آنها برد. از جمله این زمان ها، ایّام محرم است. چه خوب است در این ایام به بررسی این نکات بپردازیم و با چشمانی باز، بهترین برنامه برای ورود و خروج از این ماه ارزشمند را بیابیم.

چه رویکردی باید نسبت به عزاداری داشته باشیم؟!
با یک نگاه ابتدایی، ماه محرم را می توان ماه گریه و عزاداری نامید. از این زاویه، نکاتی قابل توجّه است؛ از جمله، چرایی عزاداری، روش عزاداری و… امّا ما در اینجا می خواهیم توجّه خود را معطوف به عزادرای پویا جلب کنیم و اینکه چه رویکردی باید نسبت به عزاداری داشته باشیم؟!
امام رضا(علیه السلام) حال و هوای پدر بزرگوارشان در ماه محرم را اینگونه به تصویر می کشند: إِنَّ أَبی إِذا دَخَلَ شَهْرُ الْمُحَرَّمِ لا یُری ضاحِکاً وَ کانَتِ الْکِاَبهُ تَغْلِبُ عَلَیْهِ؛ هرگاه ماه محرّم فرا می‌رسید، پدرم(موسی بن جعفرعلیه السّلام ) دیگر خندان دیده نمی شد و غم و افسردگی بر او غلبه می یافت. (أمالی صدوق(ره)؛ ص۱۱۱) بی شک، عنصر اوّلیه در امامت امامان معصوم، الگو بودن آنها برای سبک زندگی همه ماست که یکی از مؤلّفه های آن، غم و اندوه در ماه محرم است. پس، قطعاً ورای این گریه ها باید مطلبی باشد که دل ایشان را به درد می آورد و از ما خواسته اند که ما نیز احساس درد کنیم. دردی که منجر به هدایت و اصلاح امور است! چرا که در غیر اینصورت، فایده ای بر آن مترتّب نخواهد بود.

محرم؛ فصل عملگرایی حسینی
چنانکه گذشت، ورای گریه و عزاداری بر سیّد و سالار شهیدان، عملگرایی و رهروی آن حضرت قرار دارد و عزاداری ها باید به این نتیجه منتهی شود. باید برای ماه محرّم خود برنامه حسینی شدن و حسینی زیستن را تدوین کنیم و این دقیقاً همان راهکاری است که عزاداری را روح و غنای دیگری بخشیده و هر جلسه سوگواری را به سکویی برای پرش به سوی خوبیها و فضائل انسانی تبدیل می کند. به نظر می رسد در مسیر نیل به این هدف، دو عامل بیش از هر چیز دیگری باید همواره در ماه محرم مدّ نظر باشد.

اول؛ شناخت با تأمّل و تدبّر نسبت به عملکرد امام حسین(علیه السلام) در طول عمر خود! یک عزادار حسینی باید به سبک زندگی آن حضرت دقّت وافر داشته و آن را الگوی خود قرار دهد. رابطه آن حضرت با خدا و با مردم و نیز نوع بهره برداری از لحظات عمر خود، از جمله چیزهایی هستند که باید به خوبی درک کنیم و تا زمانی که به این مسائل بی توجّه یا کم توجّه باشیم نمی توانیم به خوبی از ماه محرم استفاده ببریم.

امام عصر(عجّل الله تعالی فرجه الشریف) در توصیف رفتار جد بزرگوارشان در زیارت ناحیه مقدّسه می فرمایند: کُنتَ لِلرَّسُولِ صَلَّی الله عَلَیهِ وَ آلِهِ وَلَداً وَ لِلقُرآنِ منقدا، وَ لِلاُمَّهِ عَضُداً وَ فِی الطّاعَهِ مُجتَهِداً، حَافِظاً لِلعَهدِ وَ المیثاقِ، نَاکِباً عَلَی سُبُلِ الفُسَّاقِ وَ بَاذِلاً لِلمَجهُودِ، طَوِیلَ الرُکوعِ وَ السُّجُودِ، زَاهِداً فِی الدُنیَا زُهدَ الرَاحِلِ عَنهَا، نَاظِراً إِلَیهَا بِعَینِ المُستَوحِشِینَ مِنهَا؛ تو فرزند پیامبر(صلی الله علیه و آله) و مبین قرآن و یار و پشتیبان امّت و تلاشگر در راه اطاعت الهی، حافظ عهد و پیمان، از بین برنده راه های باطل و نفاق، طول دهنده رکوع و سجده، زاهد در دنیا مثل زهد کسی که از دنیا کوچ کننده است، نگاه کننده به آن با چشم کسانی که از آن وحشت دارند، هستی. (زیارت ناحیه مقدسه)

امام رضا(علیه السلام) حال و هوای پدر بزرگوارشان در ماه محرم را اینگونه به تصویر می کشند: إِنَّ أَبی إِذا دَخَلَ شَهْرُ الْمُحَرَّمِ لا یُری ضاحِکاً وَ کانَتِ الْکِاَبهُ تَغْلِبُ عَلَیْهِ؛ هرگاه ماه محرّم فرا می رسید، پدرم(موسی بن جعفرعلیه السّلام ) دیگر خندان دیده نمی شد و غم و افسردگی بر او غلبه می یافت. (أمالی صدوق(ره)؛ ص۱۱۱)

دوم؛ یکی از حساس ترین مراحل اقتدا به ائمّه معصومین(علیهم السلام)، نحوه و رویکرد تطبیق اعمال خود با مسیر آن بزرگواران است. گرچه این موضوع نیازمند بحث مفصّلی است؛ امّا در اینجا به دو مورد از مهمترین نکات که لازم است عزاداران در ماه محرم به آن توجّه داشته باشند اشاره می کنیم.
از آنجا که غنا بخشی و مضاعف کردن ارزش اعمال انسان، مسیری بی انتهاست، هیچگاه نباید از اعمالی که انجام داده ایم راضی بوده و آن را برای خود کافی بدانیم، زیرا راه طولانی و درجات بسیاری نیز هنوز باقی مانده است. چنانکه امام حسین(علیه السلام) از جد بزرگوارشان نقل می کنند که فرمودند: المَعرُوفُ بِقَدرِ المَعرِفَهِ؛ خوبی ­ها به هر کس باید ه بقدر معرفت او باشد!(بحار الأنوار، ج۴۴، ص۱۹۶)
دیگر اینکه هر آن، ممکن است هر آنچه رشته ایم پنبه شود؛ چرا که شیطان و نفس امّاره، همواره در کمین ما نشسته اند و چه بسیار افرادی که به خاطر غرور و غفلت، در یک لحظه از اوج، به زیر آمده اند.

بنابراین به عنوان حسن ختام بیان می کنیم که؛
هر چه عیار تفکّر در این ماه و جلسات آن بیشتر شود، امید به تأثیر معنویّت دسته جات غم بر رشد و تربیت انسانهای وارسته بیشتر خواهد بود؛ همچنانکه تفکّر، باعث شد زهیرها قدم بر مال ملائک نهند و امثال حُر به آزادگی حقیقی برسند.

کارشناس مذهبی: دکتر محمدی

انتهای پیام/