سالمند یعنی پیر، جاافتاده، زال، سالخورده، سالدیده، کلان سال، کهنسال، مسن، معمر
سالمندی بخش پایانی چرخهٔ حیات انسان است. افراد سالمند قابلیت های تجدید قوای محدودی دارند و بیش از دیگر بزرگسالان در معرض بیماری، سندرمها و کسالت هستند. علم پیری شناسی به مطالعهٔ پزشکی روند پیری، و پیرپزشکی به مطالعهٔ بیماری هایی که سالمندان بدان مبتلا می شوند، مربوط است.
اکنون توصیه هایی درباره سامندان عزیز خواهیم داشت که امیدواریم با دقت در آن موارد مایه آسایش و آرامش ایشان را فراهم کنیم:
با گذشته سالمندان شوخی نکنید
عموم سالمندان به موازات پیر شدن، با توجه به تغییرات روانی و جسمی که نتیجه گذر سال های رفته است، خلقیات خاصی پیدا می کنند که با احوال دوران میانسالی و جوانی شان متفاوت است. طبیعت تکاملی آدمی همین است. ممکن است فردی که روزگاری بی باکانه عمل می کرده است، امروز در کنج عافیت و محافظه کاری نشسته باشد. گذشته سالمندان را تا خودشان روایت نکرده اند، به طنز و کنایه به رخشان نکشیم چرا که گاهی باعث ناراحتی شان می شود.
به هیچ وجه احساس ترحم‌تان را نشان ندهید
یک ضرب المثل معروف می گوید: «سالمندان آنچه را ما در آیینه می بینیم، در خشت خام می بینند.» از این رو معمولا، کمتر سخن می گویند و بیشتر سر به گریبان فرو می برند. در این شرایط ما وقتی سکوت آن ها را می بینیم، دلمان می لرزد و ترحم می کنیم. حواس مان باشد پا به سن گذاشته ها، هوش اجتماعی و احتمالا هوش هیجانی بیشتری در مقایسه با ما دارند و تمایز میان احترام و ترحم را بیشتر می فهمند. حتما دقت کنید که در رفتارتان نشانه هایی از ترحم دیده نشود وگرنه مطمئن باشید که دل آن ها را شکسته اید.
وابسته شان نکنید
بزرگ ترین خدمتی که می توانیم به سالمندان کنیم، این است که تا جایی که می شود، آن ها را وابسته نکنیم به تعبیری، استقلال شان را نگیریم و آن ها را برای ساده ترین تصمیم گیری ها وابسته به خود نکنیم. این که هر کاری که دوست دارند انجام بدهند باید با هماهنگی یا حضور ما باشد، مصداق گرفتن استقلال والدین است که نباید اتفاق بیفتد. به طور کلی دریغ کردن حق تصمیم گیری، انتخاب شیوه زندگی، آزادی بیان نظرات و… برای تمام انسان ها از جمله سالمندان آزار دهنده است. باید از تحمیل نظرات به سالمند جلوگیری کرد.
با فک و فامیل هماهنگ باشید
هنگام بیماری والدین سالمند یا پدربزرگ و مادربزرگ با دیگر خواهران و برادران هماهنگ باشیم. یکی از نزدیکان ممکن است چنان دل بسوزاند که امور شخصی سالمند را که خود وی از عهده انجامش بر می آید، برعهده بگیرد. رسیدگی های بدون ضرورت گاهی نتایج معکوس به بار می آورد و اعتماد به نفس آن ها را کاهش می دهد.
نگذارید احساس کنند مورد بی توجهی قرار گرفتند
از شایع ترین شیوه های بد رفتاری با سالمندان که باعث ناراحتی شان می شود، غفلت و بی توجهی به آن هاست. نتایج چنین رفتاری زمینه بروز اتفاقاتی مثل تغذیه نامناسب، افسردگی، وسواس، تنها ماندن سالمند در خانه و… را فراهم می آورد. بنابراین نباید شرایطی ایجاد شود که سالمند احساس کند مورد بی توجهی قرار گرفته است.
توهین کلامی ممنوع
توهین های کلامی مانند فریاد زدن یا تهدید کردن، بر احساسات و عزت نفس سالمند اثر مخربی می گذارد. همچنین یادآوری فراموشی ها، ناتوانی ها و اشتباهات آن ها از جمله رفتار های رایج با سالمندان است که آن ها را منزوی می کند و مانع از مشارکت در کار ها و بیان نظرات شان می شود.
مراقب بد رفتاری های مالی باشید
بهره برداری از منابع مالی و وسایل شخصی سالمند برای استفاده خود و نیز توجه نکردن اعضای خانواده به نیاز های مالی سالمند و رفع نیاز های روزانه، نمونه هایی از بدرفتاری مالی با سالمند هستند. به طور طبیعی بعضی در دوران پیری از لحاظ مالی در تنگنا قرار می گیرند و بد رفتاری مالی با آن ها، غم و اندوه شان را زیاد می کند.

دکتر محمدی کارشناس مذهبی